Οριοθέτηση Οικισμών και Πολεοδομικές Μεταρρυθμίσεις: Τι Αλλάζει και Ποιες Είναι οι Νέες Κατευθύνσεις
Η πολεοδομική μεταρρύθμιση που υλοποιείται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) σε συνεργασία με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ) φέρνει μια μεγάλη αλλαγή στον τρόπο που οργανώνεται και αναπτύσσεται ο χώρος στη χώρα μας. Το Πρόγραμμα Πολεοδομικών Μεταρρυθμίσεων «Κωνσταντίνος Δοξιάδης», το οποίο αφορά το 80% της Επικράτειας, χρηματοδοτείται με πάνω από 700 εκατομμύρια ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Αναμένονται σημαντικές εξελίξεις για το 2025, καθώς το ΥΠΕΝ στοχεύει στην ολοκλήρωση των τελικών προτάσεων των τοπικών και ειδικών πολεοδομικών σχεδίων (ΤΠΣ), των μελετών οριοθέτησης των οικισμών και άλλων δράσεων του προγράμματος. Η πρόκληση, ωστόσο, παραμένει η έγκαιρη ολοκλήρωση των μελετών έως το 2026 και η έγκριση τους από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), κάτι που είναι κρίσιμο για την υλοποίηση των Προεδρικών Διαταγμάτων μέχρι το 2027.
Βασικές Κατευθύνσεις του ΣτΕ για την Πολεοδόμηση των Οικισμών
Οι βασικές κατευθύνσεις του ΣτΕ για την οριοθέτηση και πολεοδόμηση των οικισμών περιλαμβάνουν:
- Λελογισμένη Επέκταση: Η επέκταση των οικισμών πρέπει να περιορίζεται στο απολύτως αναγκαίο.
- Έκδοση Προεδρικού Διατάγματος: Η οριοθέτηση των οικισμών θα γίνεται μέσω Προεδρικού Διατάγματος.
- Πολεοδόμηση και Πράξη Εφαρμογής: Η οριοθέτηση θα ακολουθείται από πολεοδόμηση και πράξη εφαρμογής.
- Τεκμηρίωση και Όρια Οικισμών: Δεν θα εντάσσονται αυθαίρετα αγροτόσπιτα εκτός του συνεκτικού ιστού.
- Νομιμότητα: Οι οριοθετήσεις θα είναι αυστηρά τεκμηριωμένες και δεν θα επιτρέπεται επανακαθορισμός ορίων οικισμού χωρίς σαφή αιτιολόγηση.
- Οριοθέτηση για Όλους τους Οικισμούς: Δεν αφορά μόνο τους παραδοσιακούς, αλλά όλους τους οικισμούς.
Οριοθέτηση και Δόμηση Οικισμών κάτω των 2.000 Κατοίκων
Για τους οικισμούς με πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων, το ΥΠΕΝ και το ΤΕΕ λαμβάνουν υπόψη τα δεδομένα της τελευταίας απογραφής του 2021. Η οριοθέτηση εξετάζει στοιχεία όπως:
- Χρόνος Δημιουργίας και διατήρηση του οικισμού.
- Ιστορικά Δεδομένα (τοπογραφικά, χάρτες, συμβόλαια).
- Στοιχεία Απογραφής και γεωμορφολογικά δεδομένα.
- Λειτουργικές Υποδομές (π.χ. σχολεία, εκκλησίες).
- Πολεοδομικά και Χωρικά Δεδομένα για την πυκνότητα και τη μορφολογία.
Τι Ισχύει για τους Νεότερους Οικισμούς
Για τους νεότερους οικισμούς (μετά το 1923), η οριοθέτηση βασίζεται σε στοιχεία που καταγράφουν την πραγματική κατάσταση κατά την εφαρμογή του νόμου 1337/1983 και του Π.Δ. του 1985. Επίσης, επιτρέπεται η διόρθωση λαθών σε παλαιές οριοθετήσεις, εφόσον τεκμηριώνονται με πραγματικά δεδομένα.
Κριτήρια και Προϋποθέσεις Οριοθέτησης
Για την οριοθέτηση των οικισμών, καταγράφονται:
- Συνεκτικά Τμήματα: Περιοχές με τουλάχιστον 10 οικοδομές σε απόσταση όχι μεγαλύτερη από 40μ.
- Διάσπαρτα Τμήματα: Περιοχές με τουλάχιστον 10 οικοδομές σε απόσταση έως 80μ.
- Αραιοδομημένα Τμήματα: Σε περιπτώσεις αναοριοθέτησης οικισμών.
Ποιες Περιοχές Μπορεί να Βρεθούν Εκτός Οικισμού
Με τις νέες οριοθετήσεις, ορισμένες περιοχές που ήταν εντός οικισμού με τα παλιά όρια μπορεί να εξαιρεθούν και να μην επιτρέπεται η οικοδόμηση. Αυτές περιλαμβάνουν:
- Δάση και Δασικές Εκτάσεις
- Αρχαιολογικοί Χώροι και Μνημεία
- Περιοχές Προστασίας της Φύσης και NATURA
- Γεωργική Γη Υψηλής Παραγωγικότητας
- Περιοχές Διανομής και Αναδασμού
- Ζώνες Αιγιαλού και Παραλίας
- Δημόσια Κτήματα και Περιοχές για Απαλλοτρίωση
- Γεωλογικά Ακατάλληλες Ζώνες για Δόμηση
Τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια
Τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ) θα καθορίσουν:
- Χρήσεις Γης και περιορισμούς δόμησης.
- Οικιστικές Περιοχές και περιοχές προς πολεοδόμηση.
- Περιοχές Προστασίας και ζώνες ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων.
- Μέτρα για την Κλιματική Αλλαγή και εκτάκτους ανάγκες.
Με την ολοκλήρωση των ΤΠΣ, θα είναι διαθέσιμοι χάρτες και κείμενα που θα προσδιορίζουν με σαφήνεια τις επιτρεπόμενες χρήσεις και τους όρους δόμησης σε κάθε περιοχή.